Του Νίκου Τσούλια
Να αφήσουμε τα μισόλογα και τις δήθεν περισπούδαστες θεωρητικές αναλύσεις. Να δούμε κατάματα το γυμνό πυρήνα του προβλήματος. Τι συμβαίνει όταν οι μαθητές δεν σέβονται και απαξιώνουν τους εκπαιδευτικούς τους; Τι σημαίνει όταν οι μαθητές αρνούνται την αγωγή και προσχωρούν στην ωμή βία;
Το απόλυτα βάρβαρο γεγονός της πλήρους απαξίωσης του συναδέλφου καθηγητή στη Φλώρινα που τον οδήγησε σε εξαναγκαστική παραίτηση μπορεί να είναι το πιο εξόφθαλμο αντιπαιδαγωγικό συμβάν στη σύγχρονη ιστορία της εκπαίδευσης αλλά δεν είναι προφανώς το μόνο, και – το πιο οδυνηρό – δεν είναι τυχαίο. Έχει ολόκληρο στερέωμα που το εξέφρασε.
Όταν μια κοινωνία δεν θέλει να διαπαιδαγωγηθεί και προκρίνει τη στείρα αντιπαλότητα στους κόλπους της ως βασική αξία, όταν το πολιτικό σύστημα έχει ως κύριο πεδίο λειτουργίας όχι τη γόνιμη αντιπαράθεση και το δημοκρατικό διάλογο αλλά την πολεμικού τύπου απόρριψη του άλλου, όταν η πολιτική διαφορά γίνεται εχθροπραξία, όταν υπάρχουν κόμματα που αναδεικνύουν τη βία ως στοιχείο της κομματικής τους πρακτικής και στέλνουν στο κοινοβούλιο τους πιο μαχητικούς «αγωνιστές» τους που βιαιοπραγούν εναντίον των «άλλων», όταν έχουμε ως τρίτο κόμμα στη Βουλή ναζιστικό κόμμα και μπρατσαράδες δολοφόνους, όταν οι γονείς δεν διαπαιδαγωγούν καθόλου τα παιδιά τους, όταν τελικά ο σύγχρονος πολιτισμός μας είναι «πολιτισμός» της παρακμής, τότε όλα μπορούν να συμβούν.
Αναρωτιούνται μερικοί αφελώς ή σκοπίμως. Το σχολείο δεν πρέπει να διαπαιδαγωγεί τους μαθητές και επομένως αυτό δεν φέρει την ευθύνη για τα σημερινά συμβάντα; Θέλουν να ξεχνούν τις πιο απλές αλήθειες. Το σχολείο, ως επιμέρους κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να ανατρέψει το όλον στερέωμα μιας κοινωνίας που κινείται και θέλει να κινείται σε σκοτεινούς δρόμους. Η ελληνική κοινωνία όχι μόνο δεν ζητάει από το σχολείο τη διαπαιδαγώγηση των μαθητών, αλλά την αντιμάχεται. Η ερμηνεία είναι απλή. Τα μεγάλα παιδαγωγικά προτάγματα της αρετής και της πνευματικής καλλιέργειας, του χρηστού χαρακτήρα και της ηθικής προσωπικότητας, του αλληλοσεβασμού και της μετριοπάθειας, της αγάπης και της αλληλεγγύης όχι μόνο δεν έχουν πέραση έξω από τα όρια των σχολείων αλλά και αντιστρέφονται με απόλυτο και βάναυσο τρόπο. Όταν μια κοινωνία δεν θέλει να αυτοδιαπαιδαγωγηθεί και υποκρίνεται σε αντιτιθέμενα αξιακά «παραδείγματα», δεν πιστεύει στον εαυτό της.
Οι γονείς όχι μόνο δεν διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους, αλλά κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Δεν τους αναφέρουν καθόλου τα παραπάνω παιδαγωγικά προτάγματα, γιατί δεν τα πιστεύουν. Θεωρούν την καλλιέργεια των ευαισθησιών και της ταπεινότητας ως αρνητικά στοιχεία και όχι ως δύναμη εξανθρωπισμού και ως βασικά σημεία του ίδιου του Νοήματος της ζωής. Επιζητούν τη σκληρότητα για τα παιδιά τους, για να μπορούν δήθεν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο άκρως ανταγωνιστικό και αντιπαραθετικό. Οι γονείς θέλουν το σχολείο να γίνει φροντιστήριο, να ασκήσει τους μαθητές στην τεχνική των εξετάσεων, για να γράψουν καλά στις πανελλαδικές, να βρουν έναν καλό επάγγελμα, ένα επάγγελμα με χρήματα. Τίποτα άλλο. Από το σχολείο θέλουν μόνο το απολυτήριο και από το φροντιστήριο θέλουν την εισαγωγή στο «καλό πανεπιστήμιο». Δεν μπορούν άραγε να δουν ότι τα σκοτεινά αποτελέσματα θα τα βρουν μπροστά τους; Στα παλιότερα χρόνια της φτώχειας, η ελληνική οικογένεια είχε ως βασικό στοιχείο της αγωγής των παιδιών της το σεβασμό στο δάσκαλο περισσότερο από ό,τι στον πατέρα και στη μητέρα. Αλλά τότε ξέραμε τι είναι πρόοδος και νιώθαμε ότι τα γράμματα πρωτίστως εξευγενίζουν.
Αλλά γιατί η ελληνική κοινωνία, το πολιτικό μας σύστημα, οι γονείς δεν θέλουν το σχολείο να διαπαιδαγωγηθεί; Η απάντηση είναι απλή. Δεν πιστεύουν στις παιδαγωγικές αξίες. Θέλουν μια χρησιμοθηρική εκπαίδευση, που θα υπηρετεί αποκλειστικά και μόνο και με περισσή επιμέλεια τον εμπορευματοποιημένο τρόπο ζωής και την αγορά εργασίας, γι’ αυτό και ο φροντιστηριακός παροξυσμός ως κοινωνικό (μοναδικό ελληνικό στην Ευρώπη) και όχι απλά εκπαιδευτικό φαινόμενο.
Παρόλα αυτά, οι εκπαιδευτικοί αν και κινούνται ανάμεσα στις «μυλόπετρες» της κρατούσας εμπορευματοποίησης του δημόσιου βίου και της παρακμιακής πρακτικής της κοινωνίας και των γονέων, οφείλουν να δώσουν μάχη στην αγωγή των μαθητών. Γιατί ξέρουμε ότι η συστατική πράξη της εκπαίδευσης από την εποχή του Σωκράτη στηρίζεται στη διαπαιδαγώγηση και στην προαγωγή της αρετής, γιατί ταγράμματα δεν είναι αυτοσκοπός και δεν υπηρετούν μόνο την επαγγελματοποίηση των πολιτών, αλλά οφείλουν πρωτίστως να προάγουν τον κόσμο της αρετής. Γιατί ξέρουμε ότι αν μια κοινωνία δεν θέλει να διαπαιδαγωγηθεί στις μεγάλες ουμανιστικές αξίες, δεν έχει κανένα ευοίωνο μέλλον.
Σ’ όσους θέλουν και μάχονται για μια εργαλειακή και αγοραία εκδοχή της εκπαίδευσης, για ένα σχολείο που δεν θα διαπαιδαγωγεί, εμείς όλοι οι εκπαιδευτικοί οφείλουμε να απαντήσουμε με «περισσότερη παιδαγωγική», με περισσότερο πολιτισμό, με περισσότερο ανθρωπισμό. Ο αγώνας αφορά την ουσία του σχολείου!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου