Καταχωρῶ ἤ Καταχωρίζω;

"Χαῖρε, Θεοῦ ἀχωρήτου χώρα"

Η φράση αυτή από τούς σημερινούς χαιρετισμούς  ανέσυρε στήν μνήμη μου έναν παλαιότερο προβληματισμό. Ποιό είναι τό σωστό; "Καταχωρώ" ή "καταχωρίζω"; "καταχώρηση" ή "καταχώριση";

Η προσφυγή μου σε φίλους φιλολόγους για απάντηση, διόλου δεν βοήθησε. Ανοίγοντας τά λεξικά και τίς γραμματικές τους οι περισσότεροι ήταν της θέσης ότι και τα δυο είναι εξίσου σωστά. Είναι όμως έτσι; 

Επιχειρώντας προσέγγιση  με γνώμονα τήν μηχανική τής γλώσσας μπορούμε να δούμε τα εξής:

Ότι στά εμπρόθετα ρήματα ο ρόλος τής προθέσεως είναι να  επιτείνει, να εξειδικεύει τήν ενέργεια τού ρήματος, όχι όμως και να της αλλάζει νόημα ή να την καταργεί. Μπορεί κανείς να σκεφτεί πλείστα όσα παραδείγματα. Ας πούμε, από τό "φεύγω" παράγονται τό "αποφεύγω", τό "διαφεύγω", τό "καταφεύγω", κλπ, όλα όμως έχουν να κάνουν με κάποιου είδους φυγή. Τό ίδιο και αλλού.

Άρα τό "καταχωρώ" είναι το ορθό, διότι έχει να κάνει με τό "χωρώ", δηλαδή εντάσσω στον χώρο. Πιο ειδικά, εδώ εντάσσω μέσα σε έναν οργανωμένο χώρο, ταξινομώ.

Αντίθετα τό "χωρίζω", που σημαίνει διαιρώ στόν χώρο, ή απομακρύνω δυο οντότητες μεταξύ τους,  δεν μπορεί με τήν προθεση "-κατά" να μεταβάλλει τό νόημά του. Αν υπήρχε τό "καταχωρίζω" ίσως να σήμαινε "χωρίζω με ένταση", "χωρίζω με ορμή", αλλά κάτι τέτοιο δεν γνωρίζω να υπάρχει.

Όλα αυτά φαντάζουν "ψιλά γράμματα" στίς σχολικές μας κοινότητες, πλην όμως έχουν την σημασία τους, διότι με τήν λησμονιά τής λογικής δομής μιας γλώσσας υποσκάπτονται τά ίδια της τά θεμέλια, αλλά και υποβαθμίζεται η λογική δομή τής σκέψης τών χρηστών της.

Όλα αυτά φαντάζουν ίσως συγκεχυμένα, πλην όμως για τούς εξοικειωμένους μέ την Εκκλησιαστική υμνολογία είναι απολύτως ξεκάθαρα. Διότι, κατά τόν Ακάθιστον Ύμνο, ψάλλουμε: "Στάχυν η βλαστήσασα τον θείον, ως χώρα ανήροτος σαφώς, χαίρε εμψυχε τράπεζα, άρτον Ζωής χωρήσασα.",
ακούμε τον ιερέα να απαγγέλλει: "Χαῖρε, Θεοῦ ἀχωρήτου χώρα",
ή κάπου κατά τά Χριστούγεννα μέλπουμε: "Ο αχώρητος παντί, πως εχωρήθη εν γαστρί;"...
...ωστόσο κάθε Κυριακή ομολογούμε "Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον".


ΕΝΑΛΙΟΣ ΘΗΡ