Τα εκατέρωθεν ανακοινωθέντα όμως σηματοδοτούν κάτι εξίσου σοβαρό, αν όχι σοβαρότερο: Την αβυσσαλέα πολιτισμική διάσταση των δυο πλευρών, η οποία αντανακλούσε και στον τρόπο που οι εκατέρωθεν εχθροί αντιλαμβάνονταν ατομικά αλλά και συλλογικά τον βίο και την πολιτεία ενός εκάστου.
Αν η Γλώσσα ορίζει ως θεμελιώδης συνιστώσα το Ελληνικό Έθνος, εγείρεται το ερώτημα αν όντως ο πόλεμος αυτός ήταν όντως εμφύλιος, ή σύγκρουση αλλοεθνών...
(ΕΝΑΛΙΟΣ ΘΗΡ)
Εκ μέρους του ΔΣΕ:
«...Η επιχείρηση της Φλώρινας ήταν η μεγαλύτερη και πιο δυσκολότερη από όσες έχουμε κάνει ως τώρα, σε κατοικημένους στόχους. Η επιχείρηση της Φλώρινας ήταν επιθετική. Όπως είναι γνωστό, σκοπός του χειμερινού μας πολέμου είναι το σοβαρό στραπατσάρισμα των προετοιμασιών του εχθρού για εκστρατεία του, ενάντιά μας στα 1949...»
«...Τέτοια είναι η κατάσταση στο μοναρχοφασιστικό στρατόπεδο, που όταν χάσει μια πόλη, αυτό μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, για την ίδια την ύπαρξή του. Αυτό φαίνεται και από την ευαισθησία του για τις πόλεις. Μόλις πέρνουμε μία πόλη, σχεδόν παρατάει όλα τ' άλλα σύξηλα που λέν και τρέχει προς τα κει. Στη σκέψη των απλών ανθρώπων, η απώλεια μιας πόλης από το μοναρχοφασισμό αποτελεί συνώνυμο της οριστικής ήττας του. Εμείς βέβαια δεν πιστεύουμε πως όταν χάσει ο μαναρχοφασισμός μία πόλη θα συνθηκολογήσει. Πιστεύουμε όμως ότι η απελευθέρωση και το κράτημα μίας πόλης θα σημειώσει την αρχή της αποφασιστικής στροφής....»
και εκ μέρους του ΓΕΣ:
«Εκ της μάχης της Φλωρίνης εξάγονται τα κάτωθι διδάγματα άτινα δέον να αποτελέσουν διά το μέλλον κύριον μέλλημα των Διοικήσεως και των Τμημάτων.1. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ
Τα δελτία Πληροφοριών των συμμοριτών περιείχον πληροφορίας της ημέρας εκείνης επί της διατάξεως, δυνάμεως, οπλισμού και δρομολογίων ακριβεστάτας.
Τούτο βεβαίως είναι αποτέλεσμα πλήρους οργανωμένου δικτύου Πληροφοριών όπερ δέον πάση θυσία να εξαρθρωθή δι' ολόκληρον την περιοχήν του ΣΣ.
Αι κατά τόπους Διοικήσεις εν συνεργασία μετά των τοιούτων Χωρ/κής δέον να εξουδετερώσουν πάντα όστις και ελαχίστας υπονοίας εμπνέει.
Να επιστηθή η προσοχή απάντων των Κλιμακίων επί της εχεμυθίας κατά τας συνδιαλέξεις Τηλ/κώς ή δι' Ασυρμάτου.
ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΥΠΟΚΛΕΠΤΟΝΤΑΙ. Γενικώς αι Μεραρχίαι να λάβωσιν τα κατά κρίσιν των μέτρα οσονδήποτε αυστηρά και αν είναι ώστε να παύση πάσα διαρροή των Πληροφοριών προς τους Συμ/τας.
2. ΔΙΑΤΑΞΙΣ - ΕΠΙΤΗΡΗΣΙΣ
Ο εχθρός (5 Ταξιαρχίαι) κατώρθωσε να διεισδύσει μέχρι της 0330 ώρας της 12 τρεχ. μέχρι της κυρίας Γραμμής αντιστάσεως σχεδόν απαρατήρητος, και να επιτεθή κατ' αυτής....»
Οι αναφορές αναλυτικότερα εδώ:
ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ
Η επιχείρησή μας στη Φλώρινα αποτελεί μία από τις σοβαρές επιχειρήσεις από τη σειρά που καθορίζονται με το σχέδιό μας, για χειμερινό πόλεμο, ενάντια στο μοναρχοφασιστικό μισθοφορικό στρατό του Τρούμαν.
Η επιχείρηση της Φλώρινας ήταν η μεγαλύτερη και πιο δυσκολότερη από όσες έχουμε κάνει ως τώρα, σε κατοικημένους στόχους. Η επιχείρηση της Φλώρινας ήταν επιθετική. Όπως είναι γνωστό, σκοπός του χειμερινού μας πολέμου είναι το σοβαρό στραπατσάρισμα των προετοιμασιών του εχθρού για εκστρατεία του, ενάντιά μας στα 1949, με μια αδιάκοπη φθορά και ταυτόχρονα συγκέντρωση των απαραιτήτων σε μας στρατηγικών εφεδρειών. Η απελευθέρωση τέτοιου εδαφικού χώρου που θα μας δώσει πλεονεκτήματα για πραγματοποίηση των παραπέρα δικών μας προθέσεων.
Από τα στοιχεία που πιο κάτω θα παραθέσουμε θ' αποδειχθεί ότι η επιχείρηση στη Φλώρινα μπορούσε να τελειώσει με πλήρη επιτυχία.
Η μεγάλη πολιτική σημασία αυτής της επιχείρησης ήταν φανερή. Το δε κατοέβδομο κυβερνητικό κατασκεύασμα της αμερικανοαγγλοκρατίας και η νέα στρατιωτική ηγεσία του μοναρχοφασιμού θα δέχονταν ένα δυνατό χτύπημα, που θα είχε σαν συνέπεια παραπέρα βάθεμα της ολόπλευρης κρίσης που υπάρχει στο μοναρχοφασιστικό στρατόπεδο. Τέτοια είναι η κατάσταση στο μοναρχοφασιστικό στρατόπεδο, που όταν χάσει μια πόλη, αυτό μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, για την ίδια την ύπαρξή του. Αυτό φαίνεται και από την ευαισθησία του για τις πόλεις. Μόλις πέρνουμε μία πόλη, σχεδόν παρατάει όλα τ' άλλα σύξηλα που λέν και τρέχει προς τα κει. Στη σκέψη των απλών ανθρώπων, η απώλεια μιας πόλης από το μοναρχοφασισμό αποτελεί συνώνυμο της οριστικής ήττας του. Εμείς βέβαια δεν πιστεύουμε πως όταν χάσει ο μαναρχοφασισμός μία πόλη θα συνθηκολογήσει. Πιστεύουμε όμως ότι η απελευθέρωση και το κράτημα μίας πόλης θα σημειώσει την αρχή της αποφασιστικής στροφής.
Η μεγάλη στρατιωτική σημασία αυτής της επιχείρησης, επίσης ήταν φανερή. Σ' αυτήν την επιχείρηση μπορούσαμε να συντρίψουμε τη δεύτερη μοναρχοφασιστική μεραρχία και σε σημαντικό βαθμό και τις ενισχύσεις που αναγκαστικά θα έφερνε ο εχθρός, κατά τη διάρκεια αυτής της επιχείρησης. Μ' αυτή την επιχείρηση, κάμποσες χιλιάδες νέοι μαχητές και μαχήτριες θα περνούσαν στις γραμμές του στρατού μας. Ο εφοδιασμός της δεύτερης Μοναρχοφασιστικής Μερ/χίας θα έπεφτε στα χέρια του στρατού μας. Νέες δυνατότητες θα ανοίγονταν μπροστά στο κίνημά μας.
Απ' αυτά τα στοιχεία νομίζουμε πως βγαίνει η μεγάλη πολιτική και στρατιωτική σημασία της επιχείρησης στη Φλώρινα. Μια τέτοια λοιπόν σοβαρή επιχείρηση ήταν φανερό ότι θα παρουσίαζε πολλές δυσκολίες. Έτσι, ένας βασικός όρος για την επιτυχία της ήταν η λεπτομερειακή μελέτη αυτών των δυσκολιών, η διαπαιδαγώγιση όλων στο πνεύμα της πάλης για την κατανίκηση όλων των δυσκολιών.
Χ Χ
Χ
Η επιχείρηση λοιπόν στη Φλώρινα είχε μεγάλη πολιτική και στρατιωτική σημασία. Όμως, αυτή την επιχείρηση δεν την κάναμε απλώς γιατί είχε τέτοια πολιτική και στρατιωτική σημασία. Την επιχείρηση της Φλώρινας την κάναμε, γιατί μπορούσαμε να την κερδίσουμε. Ποια είναι τα δεδομένα που το αποδείχνουν; Κατά τη γνώμη μας τα ακόλουθα:
Πρώτο: Εξασφαλίσαμε βασικά ένα σωστό σχέδιο. Η ορθότητα του σχεδίου μας επαληθεύτηκε στη ζωή.
Δεύτερο: Εξασφαλίσαμε τις απαραίτητες δυνάμεις και μέσα. Οσο μελετάει κανείς αυτή την επιχείρηση, τόσο πιο πολύ πείθεται πως και οι δυνάμεις και τα μέσα μας ήσαν αρκετά για να πετύχουμε. Και το ζήτημα των δυνάμεων δεν είναι μόνο ζήτημα αριθμών αλλά και ηθικού. Το ηθικό των μαχητών μας, ύστερα μάλιστα από τις νίκες μας στη Νάουσσα και στο Καρπενήσι ήταν σε πολύ υψηλό επίπεδο. Αυτό το γεγονός πολλαπλασίαζε την μαχητική τους απόδοση.
Τρίτο: Ο εχθρός είχε τα χάλια του, στρατιωτικά και πολιτικά.
Αυτά ήσαν τα δεδομένα, που απόδειχναν και αποδείχνουν ότι μπορούσαμε να πετύχουμε στη Φλώρινα, όμως αποτύχαμε. Η αποτυχία μας υποχρώνει να βρούμε τις αιτίες, για να βγάλουμε διδάγματα. Ποια είναι η βασική αιτία της αποτυχίας; Η βασική αιτία της αποτυχίας βρίσκεται στην εκτέλεση από τη διοίκηση της επιχείρησης ως τα κατώτερα κλιμάκια των διοικήσεων. Πιο συγκεκριμένα, η βασική αιτία της αποτυχίας βρίσκεται στη διεύθυνση της μάχης. Ας δούμε αυτό το ζήτημα πιο αναλυτικά.
Μια διοίκηση επιχείρησης, για να κερδίσει μια τόσο μεγάλη μάχη, σαν της Φλώρινας, πρέπει να εξασφαλίσει:
Πρώτο: Σωστό σχέδιο ενέργειας.
Δεύτερο: Αδιάκοπη σύνδεση με τα μαχόμενα τμήματα, που έτσι να γνωρίζει πάντα και με ακρίβεια την κάθε φορά ταχτική κατάσταση.
Τρίτο: Ικανότητα να κρίνει σωστά την κάθε φορά ταχτική κατάσταση.
Τέταρτο: Εφεδρεία επιχειρησιακή, για να επεμβαίνει, κάθε φορά που θα το απαιτεί η ταχτική κατάσταση.
Πέμπτο: Αποφασιστικότητα, ταχύτητα, επιμονή, μαστοριά στην εκτέλεση.
Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία, οι προϋποθέσεις της επιτυχίας. Εξασφάλισε, αυτά τα βασικά στοιχεία, η διοίκηση της επιχείρησης στη Φλώρινα; Η απάντηση σ' αυτό το ερώτημα είναι ότι εξασφάλισε μερικά απ' αυτά τα βασικά στοιχεία.
Το σχέδιό μας ήταν βασικά σωστό. Ούτε πριν, ούτε μετά τη μάχη, κανείς δεν εκδήλωσε, βασικά, διαφορετική γνώμη. Αυτό αποτελεί μια απόδειξη της ορθότητας τοιυ σχεδίου μας. Βέβαια, αυτή η ομοφωνία, για την ορθότητα του σχεδίου, δεν αποτελεί πλήρη απόδειξη. Τα στοιχεία που αποδείχνουν την ορθότητα του σχεδίου είναι κατά τη γνώμη μας:
Πρώτο: Μας εξασφάλισε υπεροχή δυνάμεων, ακόμα και μέσων, στην πρώτη φάση και στην πορεία της μάχης τέτοιες εδαφικές θέσεις που μας έδιναν τη δυνατότητα ν' αντιμετωπίσουμε και να τσακίσουμε τις υπέρτερες δυνάμεις που θα θα έφερνε ο εχθρός στο πεδίο της μάχης. Είναι φανερό ότι ανάμεσα σ' εμάς και στον εχθρό υπάρχει μία ανισότητα εμψύχων δυνάμεων και υλικών μέσων, προς όφελος του αντιπάλου. Για να δώσουμε και να κερδίσουμε τέτοιες μάχες πρέπει, είτε να αποχτήσουμε αριθμητική υπεροχή σε έμψυχο και σε άψυχο υλικό, είτε με τολμηρές διεισδύσεις να παρακάμπτουμε και να απομονώνουμε μεγάλες εχθρικές δυνάμεις εξασφαλίζοντας έτσι την απαραίτητη υπεροχή δυνάμεων. Αν ακολουθήσουμε ως αρχή πως για να δώσουμε και να κερδίσουμε μεγάλες μάχες πρέπει ν' αποχτήσουμε απόλυτη και γενική αριθμητική υπεροχή δυνάμεων και μέσων, τότε πρέπει μοιραία να βάλουμε σταυρό σε τέτοιες επιχειρήσεις, περιμένοντας νάρθει μόνη της αυτή η υπεροχή. Ουσιαστικά δηλαδή θ' αρνηθούμε μεγάλες μάχες και θα καταλήξουμε μόνο στον κλεφτοπόλεμο. Σωστή ταχτική, στο δοσμένο στάδιο του επαναστατικού μας πολέμου είναι τολμηρές διεισδύσεις, για απομόνωση μεγάλων εχθρικών δυνάμεων, εξασφαλίζοντας μ' αυτό τον τρόπο δικιά μας υπεροχή, απαραίτητη για την επιτυχία. Τέτοια ταχτική χαρακτήριζε το σχέδιο επιχείρησης στη Φλώρινα. Με τολμηρή διείσδυση παρακάμψαμε και απομονώσαμε μεγάλες εχθρικές δυνάμεις, γερά οχυρωμένες, στο Λιοτάτο-υψ.1414-Δερβένη-Κουλκουθούρια και στη Μικρή Μπέλα-Βόντα-Μικρή Βίγλα-υψ.1205 κλπ. Η υπεροχή που εξασφαλίσαμε, για την πρώτη φάση της επιχείρησης ήταν ένα προς τρία στις έμψυχες δυνάμεις. Εξασφαλίσαμε ακόμα υπεροχή σε όλμους και πολυβόλα. Και αν στην πράξη καθόριζε το σχέδιο και μπορούσαμε να τα πραγματοποιήσουμε, τότε θα εξασφαλίζαμε υπεροχή και στα πυροβόλα.
Δεύτερο: Παρά τα ταχτικά λάθη μας, οι βασικοί στόχοι έπεσαν. Το 1033, το 1641, το 1115, η Γιούπκα κυριεύτηκαν και τμήματά μας μπήκαν στην πόλη. Τέσσερα εχθρικά πυροβόλα κυριεύτηκαν. Είναι λοιπόν φανερό ότι αφού έπεσαν οι βασικοί στόχοι μπορούσαμε να καταλάβουμε και τους υπόλοιπους, ότι όπως κυριεύσαμε τα τέσσερα εχθρικά πυροβόλα, μπορούσαμε και μάλιστα πιο εύκολα να πάρουμε και τα υπόλοιπα.
Τρίτο: Η ορθότητα του σχεδίου αποδείχνεται και από το που καθόριζε τη κατεύθυνση του κυρίου χτυπήματος. Η κατεύθυνση του κυρίου χτυπήματος στρέφονταν κατά του υψ. 1641 Σολίσιτο-1033, για κυριαρχία σ' όλη αυτή τη ραχοκοκαλιά σ' όλες τις αντερίδες της, σαν προϋπόθεση κατάληψης και κράτημα της πόλης και από κρούση εχθρικών αντεπιθέσεων από τις εχθρικές ενισχύσεις που θα κατέφθαναν στο πεδίο της μαχης. Βέβαια, η κατάληψη κι εδραίωσή μας στη Γκιούπκα-1115-1215 αποτελεί την άλλη βασική προϋπόθεση για την επιτυχία. Αυτό καθορίζεται με σαφήνεια στο σχέδιο. Πάντως αυτή η κατεύθυνση δεν ήταν τόσο αποφασιστική και γι' αυτό δεν καθορίστηκε απ' εκεί το κύριο χτύπημα. Αυτό δε σημαίνει ότι χωρίς την Γκιούπκα-1115-1215 μπορούσαμε να καταλάβουμε και προπάντων να κρατήσουμε ολόκληρη την πόλη αποκρούοντας όλες τις εξωτερικές εχθρικές αντεπιθέσεις.
Αυτά είναι τα τρία δεδομένα που αποδείχνουν ότι βασικά σωστό ήταν το σχέδιό μας. Όταν λέμε βασικά σωστό, αυτό σημαίνει ότι είχε αδυναμίες. Τώρα π.χ. φαίνεται πως η κατεύθυνση διείσδυσης της 18ης Ταξιαρχίας έπρεπε να είναι από το υψ.1641 Σολίσιτο και ότι δεν έπρεπε να πάρουν αμέσως αποστολές και οι τρεις διλοχίες της, αλλά δεν έπρεπε να παραμείνει εφεδρεία της διοίκησης της Ταξ/χίας. Δεν έπρεπε να δώσουμε το τάγμα της 108 Ταξ/χίας, αλλά έπρεπε να μείνει στα χέρια της διοίκησης της Ταξ/χίας, για ενέργεια από Σκοπιά, που όπως απόδειξε η ζωή, ο εχθρός θα είχε ακόμα πιο μεγάλες απώλειες και δεν θα ανακαταλάμβανε την Γκιούπκα και γενικά θα διευκολύνονταν έτσι η 14η και η 103 Ταξ/χίες. Λάθος του σχεδίου ήταν η μη διάθεση τμήματος σαμποτέρ στους άξονες κίνησης των εχθρικήν ενισχύσεων. Αυτές όμως οι αδυναμίες του σχεδίου δεν είναι βασικές και γι' αυτό δεν ανατρέπουν την διαπίστωση ότι το σχέδιο ήταν βασικά σωστό.
Μέσα σύνδεσης ουσιαστικά δεν είχαμε. Είναι αλήθεια ότι διαθέταμε τα πιο τέλεια μέσα σύνδεσης και μάλιστα όσα χρειάζονταν. Όμως δεν λειτουργούσαν, γιατί οι διοικήσεις μας δεν νοιώθουν την αποφασιστική σημασία που έχει το όπλο των διαβιβάσεων στην έκβαση μιας μάχης. Έτσι, η σύνδεση μεταξύ διεύθυνσης της επιχείρησης και Μερ/χιών, μεταξύ Μερ/χιών και Ταξ/χιών ήταν ουσιαστικά ανύπαρχτη, αφού δεν εξασφάλιζε το βασικό, δηλαδή να γνωρίζουμε έγκαιρα και με ακρίβεια την κάθε φορά ταχτική κατάσταση. Η σύνδεση μεταξύ Ταξ/χιών Ταγμάτων ήταν και τυπικά ανύπαρχτη, πορ' όλο που είχαν τα τάγματα σύγχρονα μέσα σύνδεσης. Η έλλειψη της απαραίτητης σύνδεσης είχε πολύ μεγάλες συνέπειες. Για άλλη μια φορά διαπιστώθηκε στη μάχη της Φλώρινας, ότι μια διοίκηση που δεν έχει αδιάκοπη σύνδεση με τα τμήματά της, ουσιαστικά είναι ανύπαρχτη και τα τμήματά της ακυβέρνητα. Η έλλειψη αδιάκοπης σύνδεσης με τα μαχόμενα τμήματά μας, από πάνω ως κάτω, αποτέλεσε σοβαρότατο παράγοντα της αποτυχίας μας στη μάχη της Φλώρινας.
Ικανότητα για να κρίνει, η διοίκηση της επιχείρησης, σωστά τη κάθε φορά ταχτική κατάσταση δεν είχε. Αυτή ήταν η βασικώτερη αδυναμία μας, στη μάχα της Φλώρινας και αποτέλεσε και την πιο βασική αιτία της αποτυχίας μας. Είπαμε ότι δεν είχαμε ουσιαστικά, μέσα σύνδεσης με τα μαχόμενα τμήματα. Συνεπώς δεν είχαμε μια πλήρη γνώση της ταχτικής κατάστασης. Παρ' όλα αυτά είχαμε στοιχεία που έδειχναν ποια ήταν η ταχτική κατάσταση. Παραδείγματα. Όταν μάθαμε πως έπεσε το 1641 Σολίσιτι μάθαμε ταυτόχρονα ότι η Διλοχία που το κατέλαβε είχε σοβαρές απώλειες και συνεπώς έπρεπε να καταλάβουμε πως δεν θα ήταν σε θέση να εκπληρώση την παραπέρα αποστολή της που ήταν αποφασιστικής σημασίας. Όταν μέσα στις δύο πρώτες ώρες δεν έπεσε το 1033 έπρεπε να καταλάβουμε ότι η 18η Ταξ/χία θα βρίσκονταν σε κίνδυνο, ότι όλη η επιχείρηση κινδύνευε ν' αποτύχει. Όταν, παρά την επιμονή μας, η διοίκηση της Χης Μερ/χίας δεν μας έδινε σαφείς πληροφορίες για την 14η Ταξ/χία, έπρεπε να καταλάβουμε πως δεν εξελίσονταν εκεί καλά η μάχη και ότι βρίσκονταν σε κίνδυνο η Ταξ/χία. Όταν στις δύο πρώτες ώρες δεν έπεσε η Γκιούπκα έπρεπε να καταλάβουμε ότι και εκεί δεν πηγαίναμε καλά. Είχαμε σχεδόν όλα τα στοιχεία για να δούμε καθαρά ποια ήταν η ταχτική κατάσταση. Δεν είχαμε όμως την επιτελική ικανότητα ν' αντιληφθούμε ότι η ταχτική κατάσταση ήταν κρίσιμη. Αυτή είναι η βασική αιτία που δεν ρίξαμε στη μάχη της εφεδρεία.
Εφεδρεία επιχειρησιακή είχαμε και μάλιστα επίλεχτη. Είναι γεγονός ότι διστάζαμε να τη χρησιμοποιήσουμε, γιατί έτσι είτε αλλιώς μπήκαν ορισμένοι περιορισμοί. Στην αρχική συζήτηση είπαμε να κινήσουμε την μονάδα, που μετά αποτέλεσε επιχειρησιακή εφεδρεία, για άσκηση. Μετά καταλήξαμε να χρησιμοποιηθεί, σαν επιχειρησιακή εφεδρεία, σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης. Αυτός ο περιορισμός μας έκανε δισταχτικούς στη χρησιμοποίηση της εφεδρείας. Τονίζουμε όμως ότι στη μη έγκαιρη χρησιμοποίηση της εφεδρείας, το βασικό δεν ήταν οι ορισμένοι περιορισμοί που μπήκαν, αλλά η αδυναμία της επιχείρησης να δει έγκαιρα ότι ήταν πραγματικά μεγάλη ανάγκη να επέμβει στη μάχη η εφεδρεία. Πάντως πρέπει να πούμε ότι τέτοιοι περιορισμοί δεν πρέπει να μπαίνουν, γιατί αυξάνουν τις αδυναμίες της διοίκησης. Η χρησιμοποίηση της επιχειρησιακής εφερείας αποτελεί ένα εξαιρετικά δυσκολόλυτο πρόβλημα. Η επιχειρησιακή εφεδρεία δεν πρέπει να χρησιμοποιείται, ούτε αργά, ούτε γρήγορα, αλλά τότε που πρέπει. Αυτό αποτελεί ένα από τους νόμους του πολέμου. Η σωστή εκλογή του χρόνου και του τόπου χρησιμοποίησης της επιχειρησιακής εφεδρείας είναι ζήτημα επιτελικών ικανοτήτων. Μπορεί να πει κανείς. Καλύτερα να χρησιμοποιήσεις πρόωρα την επιχειρησιακή εφεδρεία, παρά ν' αργήσεις. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Η γρήγορη χρησιμοποίηση της επιχειρησιακής εφεδρείας δημιουργεί τους ίδιους κινδύνους, που έχουμε και με την αργοπορημένη χρησιμοποίησή της. Τι θα πει γρήγορη χρησιμοποίηση της επιχειρησιακής εφεδρείας; Άσκοπη φθορά της και συνεπώς ανυπαρξία της ακριβώς τότε που πραγματικά είναι απαραίτητη η επέμβασή της. Τι θα πει αργοπορημένη χρησιμοποίηση της επιχειρησιακής εφεδρείας; Επέμβαση, όπως λένε "κατόπιν εορτής". Η σημασία της επιχειρησιακής εφεδρείας είναι απλή.
Πρώτο: Σε μια μάχη αντιπαλεύουν, όχι μόνο οι μαχητές των δύο αντιπάλων, με τα μέσα που διαθέτουν, αλλά και δύο μυαλά. Την δικιάς μας και της εχθρικής διοίκησης. Ένας βασικός όρος, για σωστό μοντάρισμα ενός σχεδίου επιχείρησης, σωστής διεύθυνσης της μάχης είναι η σωστή μελέτη της σκέψης του αντιπάλου. Δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς, πως είναι πάντα δυνατό να μπει πέρα για πέρα στη σκέψη του αντιπάλου, δεν μπορείς να προβλέψεις πάντα με ακρίβεια ποιο είναι το σχέδιο του αντιπάλου σ' όλες τις φάσεις της μάχης. Ο αντίπαλος λοιπόν μπορεί να σου δημιουργήσει άσχημη κατάσταση. Αυτή την άσχημη κατάσταση μπορείς να την αντιμετωπίσεις με την επιχειρησιακή εφεδρεία.
Δεύτερο: Ενώ το σχέδιό σου είναι σωστό, οι εκτελεστές μπορεί να σου δημιουργήσουν εξαιρετικά άσχημη κατάσταση και συνεπώς πλεονεκτήματα στον εχθρό. Αυτό ακριβώς συνέβηκε στη μάχη της Φλώρινας. Αυτή την άσχημη κατάσταση μπορεί να την αντιμετωπίσεις με την επιχειρησιακή εφεδρεία.
Τρίτο: Στην πορεία μιας μάχης μπορεί να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες ανατροπής του αντιπάλου. Όμως τα μαχόμενα τμήματα, κατά κανόνα, δεν μπορούν να εκπληρώσουν και το καθήκον αυτής της αποφασιστικής ανατροπής. Αυτό είναι καθήκον της επιχειρησιακής εφεδρείας. Συμπέρασμα. Και στις τρεις περιπτώσεις δημιουργείται μία αποφασιστική στιγμή για τη δοσμένη διοίκηση μιας επιχείρησης, που πρέπει να ενεργήσει έγκαιρα, με ψυχραιμία, αποφασιστικότητα και ταχύτητα. Αν δεν πιάσει αυτή την στιγμή, την χάνει και την κερδίζει ο αντίπαλος. Αυτή η στιγμή αποτελεί τη λυδία λίθο, πάνω στην οποία δοκιμάζεται η επιτελική ικανότητα μιας διοίκησης προπάντων μεγάλης μάχης. Η διοίκηση της επιχείρησης στη Φλώρινα έχασε αυτή την αποφασιστική στιγμή, από αδυναμίες επιτελικές, που δεν τις επέτρεψε να τη δει έγκαιρα. Το συμπέρασμα το γενικό για την επιχειρησιακή εφεδρεία είναι τούτο. Η διοίκηση μιας επιχείρησης, όχι μόνο πρέπει να διαθέτει την απαραίτητη επιχειρησιακή εφεδρεία, αλλά και την ικανότητα να αντιληφθεί έγκαιρα και με ακρίβεια την αποφασιστική στιγμή και να επέμβει καραυνοβόλα.
Αυτό είναι το μεγαλύτερο δίδαγμα από τη μάχη της Φλώρινας.
Αποφασιστικότητα, ταχύτητα, μαστοριά δεν δείξαμε κατά την εκτέλεση. Από άποψη αποφασιστικότητας, ταχύτητας, επιμονής, μαστοριάς στην εκτέλεση πέσαμε πολύ κάτω. Καμμιά σύγκριση π.χ. δεν μπορεί να γίνει ανάμεσα στη μάχη της Νάουσσας και της Φλώρινας, από άποψη εκτέλεσης. Μια σύντομη κριτική της εκτέλεσης του σχεδίου στη μάχη της Φλώρινας θα το αποδείξει.
Φλώρινας; Με την αδυναμία σωστού συνδυασμού, πάνω στο πεδίο της μάχης, όλων των ζωντανών δυνάμεων και υλικών μέσων που διέθεταν. Με την αδυναμία ν' αντιλαμβάνονται έγκαιρα την αλλαγή της ταχτικής καταστασης και να πέρνουν τα επιβαλλόμενα μέτρα. Με την αδυναμία να δίνουν κείνη τη διάταξη στα τμήματα και στα βαριά τους όπλα, που απαιτούσε κάθε φορά η εκπλήρωση της αποστολής τους. Με τη χρησιμοποίηση των βαρειών τους όπλων και του όπλου των διαβιβάσεων. Με το ότι έχαναν τα τμήματα που διοικούσαν, κατά τη διάρκεια της μάχης. Με το πως έκαναν τη πορεία προς τη Φλώρινα. Αυτή η διαπίστωση δεν πρέπει να μας οδηγήσει στο σφαλερό συμπέρασμα ότι τα στελέχη μας είναι ανίκανα, αλλά στην απόφαση να τα βοηθήσουμε πιο συγκεκριμένα για ν' αποχτήσουν τις απαραίτητες επιτελικές και διοικητικές γνώσεις. Είναι γεγονός ότι πολλά στελέχη χάσαμε προσωρινά είτε για πάντα και ότι στη θέση τους τοποθετήσαμε άλλα που τα πήραμε από τα παρακάτω κλιμάκια. Από άποψης τοποθέτησης νέων στελεχών κάναμε ένα τολμηρό άλμα. Μ' αυτό το άλμα δεν συνοδεύτηκε από μέτρα για την ποιοτική τους ανάπτυξη. Αυτό αποτελεί μεγάλο κίνδυνο. Τις συνέπειες τις δοκιμάζουμε στη μάχη. Νομίζουμε πως άμεσα και πραχτικά πρέπει να οργανώσουμε την μετεκπαίδευση των στελεχών μας αρχίζοντας από τα πιο αδύνατα στελέχη. Μπορεί π.χ. να πάρουμε για μετεκπαίδευση πρώτα διοικητές, που θα τους αντικαταστήσουν, κατά τη διάρκεια της μετακπαίδευσή τους οι πολιτικοί επίτροποί τους. Νομίζουμε πως η εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος δεν επιδέχεται καμμιά αναβολή.
Η μάχη της Φλώρινας δεν απόδειξε μόνο την επιτελική και διοικητική ανεπάρκεια των στελεχών μας, αλλά και την θεωρητικοπολιτική τους ανεπάρκεια. Αυτό αποδεικνύεται από τις οππορτουνιστικές αντιλήψεις που εκδηλώθηκαν μετά την αποτυχία μας στη Φλώρινα. Παραθέτουμε μερικές από τις οππορτουνιστικές αντιλήψεις που εκδηλώθηκαν, σαν αποτέλεσμα της αποτυχίας μας στη Φλώρινα.
Πρώτο: Επειδής μόλις ρίχναμε την πρώτη τουφεκιά δεν έτρεχαν οι φαντάροι του μοναρχοφασιστικού στρατού να παραδωθούν, αλλά αντίθετα μερικοί μας έβριζαν, διατυπώθηκε από μερικά στελέχη η γνώμη πως δεν πιάνει το σύνθημα της συναδέλφωσης. Μάλιστα, μερικά στελέχη προχώρησαν ως τη διαπίστωση ότι είναι λαθεμένο το σύνθημα της συναδέλφωσης και ότι δεν υπάρχει κρίση στο μοναρχοφασιστικό στρατό. Εμείς ποτέ δεν είπαμε ότι οι φαντάροι του μοναρχοφασιστικού στρατού θα παραδωθούν με την πρώτη κουβέντα για συναδέλφωση, είτε με την πρώτη τουφεκιά. Κείνοι που νομίζουν πως έτσι θα γίνει η συναδέλφωση ξεχνούν ότι το προτσές-πορεία αποσύνθεσης στο μοναρχοφασιστικού στρατό είναι βασανιστικό, γιατί ο εχθρός πέρνει μέτρα, ότι αυτό το προτσές καθορίζεται από τα δικά μας γερά χτυπήματα ενάντια στο μοναρχοφασισμό και από μια αδιάκοπη μαζική ή πιστική διαφώτηση. Είναι κουτό να περιμένεις ομαδική παράδωση φαντάρων του μοναρχοφασιστικού στρατού, όταν σε βαράει ο εχθρός αντί να τον βαράς εσύ. Είναι κουτό ακόμα και να το φανταστείς ότι είναι αρκετό να λέμε κάπου κάπου στους φαντάρους του μοναρχοφασιστικού στρατού να παραδοθούν στο Δημοκρατικό στρατό.
Δεύτερο: Η ανικανότητα μερικών στελεχών να διοικήσουν, μέσα στη μάχη, σωστά τους μαχητές τους οδήγησε στην υποτίμηση των μαχητών μας. Έτσι, μερικοί διοικητές μετρούσαν τη δύναμή των τμημάτων που διοικούσαν από τους παληούς μαχητές που υπήρχαν στα τμήματά τους. Μερικά στελέχη προχώρησαν ακόμα πιο πολύ, μετρώντας τη δύναμη των τμημάτων που διοικούσαν μόνο από τα στελέχη και την απαράδεχτη αυτή αντίληψη της εφάρμοζαν στη μάχη συγκροτώντας "τμήματα κρούσης", μόνο από στελέχη αφήνοντας τους μαχητές στην άκρη σαν κάτι το άχρηστο". Έτσι στο τέλος κατέληγαν στη "θεωρία" ότι κάναμε "πόλεμο στελεχών". Οι τέτοιες αντιλήψεις δεν αποτελούν μόνο στρατιωτικά λάθη. Εδώ το ζήτημα είναι πολιτικό. Αν καταλήξουμε ότι πόλεμο μπορούν να κάνουν μόνο τα στελέχη, είτε το πολύ και οι παληοί μαχητές μας, τότε βάλαμε σταυρό στην επανάσταση. Έτσι γίνεται πάντα όταν δεν κάνουμε την απαιτούμενη δουλειά για την προετοιμασία των μαχητών μας ώστε να μπορούν να εκπληρώσουν την αποστολή τους και όταν αντί να δούμε τις δικές μας αδυναμίες ψάχνουμε να βρούμε αλλού τις αιτίες της αποτυχίας μας.
Τρίτο: Οι αντιλήψεις που αναφέραμε ότι "πηγαίνοντας στη μάχη πρέπει να σκέφτεσαι ότι μπορεί και ν' αποτύχεις, γιατί έτσι παίρνεις τα μέτρα σου", εκτός από την καθαρά στρατιωτική πλευρά έχουν και πολιτική σημασία, γιατί ουσιαστικά εδώ υπάρχει αμφιβολία για τη νίκη στη δοσμένη μάχη, που μπορεί να φθάσει σε αμφιβολία για την όλη έκβαση του αγώνα μας.
Τέταρτο: Και οι αντιλήψεις ότι δεν πρέπει να έχουν τα τάγματα ομαδικούς όλμους και πολυβόλα, γιατί δεν είναι ικανοί οι ταγματάρχες να τα χρησιμοποιούν σωστά και οι αντιλήψεις ότι η διμοιρία πρέπει να έχει δύο ομάδες και ο λόχος περίπου 45 δύναμη, γιατί οι διμοιρίτες και λοχαγοί δεν είναι ικανοί να κουμμαντέρνουν μεγαλύτερη δύναμη, είναι πέρα για πέρα στραβές στρατιωτικά και πολιτικά. Εδώ αντί να δούμε την άμεση ανάγκη ποιοτικής ανάπτυξης των στελεχών μας βλέπουμε σαν φάρμακο το αδυνάτισμα των τμημάτων μας, από άποψη δύναμης και μέσων πυρός. Αν πάρουμε σαν βάση τέτοιες απόψεις τότε πρέπει κάθε μονάδα του στρατού μας να έχει τόση έμψυχη δύναμη και τόση δύναμη πυρός, όση είναι και η επιτελική και διοικητική ικανότητα κάθε στελέχους. Είναι φανερό ότι σε τέτοια περίπτωση, αντί ένα ταχτικό λαϊκοεπαναστατικό στρατό θα φτιάναμε μια ρούσικη σαλάτα, με τη διαφορά ότι αυτή τη σαλάτα κανείς δεν θα τη δοκίμαζε.
Χ Χ
--------------------------------------------
Μέσα στην κριτική ανάλυση όλης της μάχης της Φλώρινας βάλαμε και τα καθήκοντα που μπαίνουν μπροστά μας. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ότι η παραπέρα και πιο πραχτική εκπαίδευση των μαχητών αποτελεί ένα άμεσο καθήκο, που δεν επιδέχεται αναβολή π.χ. φθάνουν οι μαχητές μας στα 10 μέτρα από τις εχθρικές θέσεις και δεν κάνουν με ταχύτητα το αποφασιστικό άλμα και έτσι έχουμε απώλειες. Δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν καλά τη χειροβομβίδα και την υποτιμούν. Δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν καλά το έδαφος και πολλές φορές μαζεύονται κουβάρι που αυτό μας στοιχίζει, βαρειές απώλειες. Δεν έχει γίνει πραγματική εκπαίδευση στα πολυβόλα και στους όλμους και έτσι τα πιο πολλά πυρά πηγαίνουν "στου καραγκιόζη το γάμο" κ.λ.π. Ακόμα, η λειτουργία σχολών ομαδαρχών αποτελεί κι αυτό άμεσο καθήκο. Εκπαιδεύουμε καλούς διμοιρίτες, αλλά ξεχάσαμε ότι οι ομαδάρχες παίζουν αποφασιστικό ρόλο στον πόλεμο. Ποτέ άλλοτε δεν είχαμε τόση αδυναμία σε ομαδάρχες όπως τώρα. Και είναι γνωστό ότι χωρίς καλούς ομαδάρχες βασικά δεν θα έχουμε και καλούς διμοιρίτες, γιατί οι πιο καλοί ομαδάρχες πρέπει να πηγαίνουν στη σχολή Ανθυπολοχαγών του Γενικού Αρχηγείου.
Στον πόλεμο έχει κανείς και επιτυχίες και αποτυχίες. Κανείς στρατηγός όσο σπουδαίος και να είναι και όσο καλό στρατό και αν διοικεί δεν κερδίζει όλες τις μάχες. Τέτοιους στρατηγούς που μόνο νίκες κερδίζουν δεν έχει επιδείξει η ιστορία των πολέμων. Το βασικό εδώ είναι να κερδίζεις πιο πολλές μάχες και να χάνεις λιγότερες, και να βγάζεις διδάγματα και από τις δυο. Εμείς βγάλαμε όσα διδάγματα μπορεσαμε να βγάλουμε. Άλλοι σύντροφοι που πρέπει να γράψουν, για τη μάχη της Φλώρινας θα βγάλουν κι άλλα διδάγματα.
27-2-49 ΓΟΥΣΙΑΣ
ΒΛΑΝΤΑΣ
-----------------------------------------------------------
Διοικητάς Μεραρχιών, Ταξιαρχιών, Β΄ΣΣ/Α1 Αριθ. Α.Α.Π. Φ.102/248
Ταγμάτων ΣΤΓ 904α τη 20/2/49
ΚΟΙΝ: Αρχηγόν ΓΕΣ
Επιθεωρητήν Στρατού
Α1
Εκ της μάχης της Φλωρίνης εξάγονται τα κάτωθι διδάγματα άτινα δέον να αποτελέσουν διά το μέλλον κύριον μέλλημα των Διοικήσεως και των Τμημάτων.
1. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ
Τα δελτία Πληροφοριών των συμμοριτών περιείχον πληροφορίας της ημέρας εκείνης επί της διατάξεως, δυνάμεως, οπλισμού και δρομολογίων ακριβεστάτας.
Τούτο βεβαίως είναι αποτέλεσμα πλήρους οργανωμένου δικτύου Πληροφοριών όπερ δέον πάση θυσία να εξαρθρωθή δι' ολόκληρον την περιοχήν του ΣΣ.
Αι κατά τόπους Διοικήσεις εν συνεργασία μετά των τοιούτων Χωρ/κής δέον να εξουδετερώσουν πάντα όστις και ελαχίστας υπονοίας εμπνέει.
Να επιστηθή η προσοχή απάντων των Κλιμακίων επί της εχεμυθίας κατά τας συνδιαλέξεις Τηλ/κώς ή δι' Ασυρμάτου.
ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΥΠΟΚΛΕΠΤΟΝΤΑΙ. Γενικώς αι Μεραρχίαι να λάβωσιν τα κατά κρίσιν των μέτρα οσονδήποτε αυστηρά και αν είναι ώστε να παύση πάσα διαρροή των Πληροφοριών προς τους Συμ/τας.
2. ΔΙΑΤΑΞΙΣ - ΕΠΙΤΗΡΗΣΙΣ
Ο εχθρός (5 Ταξιαρχίαι) κατώρθωσε να διεισδύσει μέχρι της 0330 ώρας της 12 τρεχ. μέχρι της κυρίας Γραμμής αντιστάσεως σχεδόν απαρατήρητος, και να επιτεθή κατ' αυτής.
Παρέκαμψε άπαντα τα Σημεία Στηρίγμ. της διατάξεως και με τόλμην προσέβαλλεν την διάταξιν εις τα αδύνατα σημεία της.
α) Προς αποφυγήν εις το μέλλον παρομοίου τινός δέον ολόκληρος ή προς της διατάξεώς μας περιοχή να επιτηρείται καθ' όλην την νύκτα διά περιπόλων, ενεδρών, ιδία εντός των βαθέων γραμμών εντός των οποίων συνήθως κινείται.
Έκαστον σημείον στηρίγματος δέον να ευρίσκεται εν διαρκεί συνδέσμω μετά των πλευρικών τοιούτων.
β) Η Διάταξις δέον να έχη βάθος και να μη είναι γραμμική.
γ) Εις κάθε περιοχήν δέον να υφίστανται τοπικαί εφεδρείαι ικαναί να επέμβουν υπέρ του ενός ή του ετέρου Σ. Στηριγ.
δ) Εις τα πλέον επίκαιρα ως και τα μεμονωμένα σημεία της διατάξεως να υπάρχουν ικανά αποθέματα πυρομαχικών διά την διεξαγωγήν αγώνος επί διημέρου τουλάχιστον.
ε) Να μελετηθή πλήρες σχέδιον αμοιβαίων ενισχύσεων μεταξύ των τμημάτων ώστε να καταστή δυνατή εις ενδεχομένην στιγμήν παροχή αμέσου και αποτελεσματικής Βοηθείας, αυτομάτως ως και άνευ διαταγής του ανωτέρου Κλιμακίου.
3. ΟΧΥΡΩΣΕΙΣ
Οι Συμμορίται έχοντες εις την διάθεσίν των βαρέα όπλα και διεξάγοντες εκάστην επιχείρησιν διά σοβαρών δυνάμεων έχουν την δυνατότητα εξουδετερώσεως προχείρων οργανώσεων ως αύται μέχρι σήμερον κατεσκευάζοντο.
Κατόπιν τούτου άπασαι αι Μονάδες να προβώσι εις νέαν αρτιωτέραν βελτίωσιν της ήδη υφισταμένης οργανώσεως ως και συμπλήρωσιν ταύτης δι' έργων ανθεκτικών και καλώς αλληλουποστηριζομένης.
Η οχύρωσις δέον να είναι τοιαύτη ώστε εκάστη αμυντική γραμμή να καταστή απόρθητος. Προς τούτο να χρησιμοποιηθώσι οι κάτοικοι της πέριξ περιοχής. Μία ισχυρά εξ άλλου οργάνωσις εξοικονομεί δυνάμεις αίτινες ούσαι συγκεντρωμέναι δύνανται να επέμβουν εις τον αγώνα εγκαίρως.
Διά την οργάνωσιν των Πόλεων εκτός της εργασίας των κατοίκων να καταβληθή προσπάθεια συμπληρώσεως των διατιθεμένων πιστώσεων δι' εισφορών των κατοίκων.
4. Επίθεσις κατά ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ
Η ΦΛΩΡΙΝΑ είναι η τετάρτη κατά σειράν Πόλις ήτις δέχεται εντός διμήνου ισχυράν επίθεσιν. Συνεπώς δύνανται να εξαχθή ως συμπέρασμα ότι η νέα τακτική Συμ/των είναι η ισχυρά Κρούσις κατά αστικών Κέντρων με σκοπόν την μείωσιν του ηθικού του Ελληνικού Λαού, την απώλειαν της εμπιστοσύνης προς τας ενόπλους δυνάμεις, την στρατολογίαν και λαφυραγωγίαν.
Η προσοχή δέον να στραφή εις το πώς θα αντιμετωπίζεται εκάστοτε τοιαύτη επίθεσις. Αποτελεσματικοί τρόποι προς τούτο είναι η εξαπόλυσις αφ' ενός επιθέσεως κατά των συγκεντρωμένων Συμμοριτών πριν ή ούτοι προφθάσουν να επιτεθούν και η ετοιμότης αφ' ετέρου κινήσεως σοβαρών δυνάμεων εξ' όλων των κατευθύνσεων προς την προσβαλλομένην περιοχήν.
Συνεπώς αι Μ. Μονάδες να καταργήσουν ανάλογα σχέδια και τους ως ανωτέρω τρόπους αντιμετωπίσεως των Συμ/των διά μίαν εκάστην περιοχήν των ως και γειτονικάς τοιαύτας.
Να εξοικονομήσουν όσον το δυνατόν ισχυροτέρας εφεδρείας ας θα τηρούν ετοιμοκινήτους εις κόμβους Συγκοινωνιακούς και μεταφορικά μέσα εγγύς των εφεδρειών των ώστε η μετακίνησις να είναι άμεσος.
5. Η μορφή του σημερινού πολέμου ως όντως διεμορφώθη σήμερον απαιτεί κατ' αρχήν ΠΕΙΣΜΑ ΚΑΙ ΠΙΣΤΙΝ εις τον αγώνα και εν συνεχεία.
α) Έγκαιρον εξακρίβωσιν εκάστοτε των προθέσεων των Σ/των.
β) Απαγόρευσιν διαρροής πληροφοριών έστω και απλουστέρων προς Συμμορίτας.
γ) Μεγάλη ευελιξία των εις διάθεσιν υμών τμημάτων.
δ) Δυνατότης αμέσου ει δυνατόν επεμβάσεως εφεδρειών εις τον αγώνα.
ε) Ισχυροποίησιν αμυντικών γραμμών ώστε να είναι απόρθητοι.
στ) Συνεχής επιτήρησις ολοκλήρου του εις την ευθύνην υμών ανήκοντος εδάφους.
ζ) Καθορισμός σαφών αποστολών εις πάντα ένοπλον όχι μόνον Στρατιωτικόν αλλά και πολίτην των ΜΕΑ.
η) Αξιοποίησις επί πλέον των εις χείρας μας δυνάμεων διά της συνεχούς εκπαιδεύσεως.
θ) Επί τη βάσει των ανωτέρω εκδόσατε τας διαταγάς σας ώστε τα ανωτέρω εντός 15/θμέρου το βραδύτερον να υλοποιηθώσι.
Δέον όλα τα Κλιμάκια της Μεραρχίας να κατανοήσουν ότι απαιτείται φανατισμός και συνεχής επί μακρόν εισέτι εργασία.
Αναφέρατε λήψιν και υποβάλλατε εις ΣΣ εκδοθησομένας Δ/γάς σας.
Π. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ
Ακριβές Αντίγραφον
Το Α1 Γραφείον
Τ.Σ.Υ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου